Ảnh minh họa

Sỏi túi mật làm tắc nghẽn con đường vận chuyển dịch mật tự nhiên, có thể dẫn đến nhiều biến chứng đáng lo ngại cho sức khỏe, điển hình như viêm túi mật, ung thư túi mật… Tùy vào từng trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định điều trị bằng phương pháp nội khoa hoặc can thiệp phẫu thuật. Người bệnh cần đi khám sớm khi nhận thấy triệu chứng bất thường, để được chẩn đoán kịp thời, tránh biến chứng nghiêm trọng về sau.

Tổng quan về túi mật

Túi mật là một cơ quan nhỏ hình quả lê, màu xanh xám, nằm ở phần trên bên phải bụng, ngay dưới gan. Ở người trưởng thành, túi mật có chiều dài từ 7 – 10cm, đường kính 4cm (ở trạng thái căng hoàn toàn). Mỗi túi có thể chứa đến 50ml dịch mật, tham gia vào quá trình hỗ trợ tiêu hóa. Cấu tạo túi mật gồm có 3 phần: Đáy túi mật, thân túi mật, cổ túi mật.

Túi mật là một phần của hệ thống tiêu hóa. Chức năng chính là lưu trữ mật, hỗ trợ hệ thống tiêu hóa phân hủy chất béo. Trong đó, dịch mật là một hỗn hợp chứa chủ yếu là cholesterol, bilirubin và muối mật.

Sỏi túi mật là gì?

Sỏi túi mật là những tinh thể rắn hình thành trong túi mật do sự mất cân bằng các thành phần trong dịch mật. Sỏi có kích thước đa dạng, những viên sỏi lớn có thể gây tắc nghẽn con đường vận chuyển mật tự nhiên, dẫn đến nhiều vấn đề đáng lo ngại cho sức khỏe. Trong một số trường hợp, sỏi mật liên quan trực tiếp đến các bệnh lý nguy hiểm như: viêm túi mật, thủng túi mật, ung thư túi mật…

Các loại sỏi túi mật

Sỏi túi mật gồm 3 loại chính:

- Sỏi cholesterol: Thành phần sỏi cholesterol có chứa ít nhất 80% cholesterol, màu vàng nhạt, xanh đậm, nâu hoặc trắng phấn, hình bầu dục, hình thành đơn độc, dài từ 2 – 3cm, mỗi viên có một đốm nhỏ sẫm màu ở trung tâm.

- Sỏi sắc tố mật (sỏi bilirubin): Kích thước nhỏ, sẫm màu, thường là màu đen. Sỏi sắc tố mật cấu tạo chủ yếu từ bilirubin và muối canxi (canxi photphat), chứa ít hơn 20% - cholesterol, thường hình thành với số lượng lớn.

Sỏi hỗn hợp (sỏi sắc tố nâu): Thành phần chứa 20 – 80% cholesterol, còn lại là canxi cacbonat, palmitat photphat, bilirubin và các sắc tố mật khác (canxi bilirubinat, canxi palmitat, canxi stearat ). Do hàm lượng canxi cao, sỏi hỗn hợp có thể được phát hiện thông qua chụp X-quang. Loại sỏi này thường hình thành thứ phát sau nhiễm trùng đường mật.

Nguyên nhân gây sỏi túi mật

Sỏi túi mật hình thành do những nguyên nhân sau đây:

- Dịch mật chứa quá nhiều cholesterol: Dịch mật tham gia hỗ trợ quá trình tiêu hóa đồng thời có khả năng hòa tan cholesterol. Tuy nhiên, sỏi có thể hình thành nếu cholesterol dư thừa không được hòa tan hết.

- Dịch mật chứa quá nhiều bilirubin: Các tình trạng như xơ gan, nhiễm trùng, rối loạn lipid máu có thể khiến gan sản xuất quá nhiều bilirubin, dẫn đến hình thành sỏi túi mật.

Triệu chứng sỏi túi mật

Sỏi túi mật kích thước nhỏ có thể không gây ra triệu chứng, rất khó phát hiện cho đến khi đi khám sức khỏe. Tuy nhiên, nếu sỏi kích thước lớn chặn con đường vận chuyển dịch mật tự nhiên, túi mật và tuyến tụy có thể bị tổn thương, gây ra các triệu chứng sau:

- Đau bụng trên bên phải, giữa bụng trên hoặc trên bên phải lan ra vai phải hoặc lưng.

- Đau sau khi ăn.

- Vàng da, vàng mắt.

- Buồn nôn và nôn.

- Sốt, ớn lạnh.

- Nước tiểu màu nâu nhạt, thay đổi màu phân.

Điều trị bệnh sỏi túi mật

Hai phương pháp thường được chỉ định trong điều trị sỏi túi mật bao gồm:

Điều trị nội khoa

Phương pháp điều trị nội khoa sẽ được chỉ định cho trường hợp phát hiện có sỏi cholesterol và người bệnh đang mắc bệnh lý nghiêm trọng, không thể can thiệp phẫu thuật. Tuy nhiên, sỏi mật vẫn có nguy cơ tái phát, do đó có thể cần điều trị thường xuyên, thậm chí là suốt đời. Một số phương pháp giúp phá vỡ hoặc loại bỏ sỏi mật không cần can thiệp phẫu thuật bao gồm:

- Nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP): Phương pháp này thường được chỉ định thực hiện để loại bỏ sỏi túi mật mắc kẹt trong ống mật chủ.

- Dùng thuốc: Bác sĩ có thể chỉ định người bệnh uống thuốc Ursodiol NIH và Chenodiol NIH (những loại thuốc chứa axit mật) để phá vỡ sỏi cholesterol kích thước nhỏ. Người bệnh thường phải dùng thuốc hàng tháng hoặc hàng năm để đạt hiệu quả cao trong điều trị.

- Tán sỏi bằng sóng xung kích: Phương pháp này sẽ làm vỡ sỏi mật thành mảnh nhỏ để dễ dàng loại bỏ ra khỏi cơ thể.

Ngoại khoa

Đây là phương pháp điều trị phổ biến đối với tình trạng sỏi túi mật. Trong quá trình thực hiện, người bệnh sẽ được gây mê toàn thân. Sau khi cắt bỏ túi mật, dịch mật sẽ chảy ra khỏi gan qua ống gan và ống mật chủ, trực tiếp đi vào tá tràng. Tùy vào từng trường hợp, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện một trong hai loại phẫu thuật sau đây:

Phẫu thuật nội soi cắt bỏ túi mật: Bác sĩ sẽ thực hiện thủ thuật này thông qua nội soi ổ bụng. Người bệnh có thể về nhà trong ngày, không cần ở lại bệnh viện nhiều ngày như phẫu thuật truyền thống. Các hoạt động thể chất có thể bắt đầu lại sau khoảng 1 tuần.

Phẫu thuật mổ mở cắt bỏ túi mật: Phương pháp này thường được chỉ định thực hiện đối với tình trạng túi mật bị viêm nặng, nhiễm trùng, có sẹo, hoặc có vấn đề phát sinh trong quá trình phẫu thuật nội soi. Sau khi mổ, người bệnh cần ở lại bệnh viện 1 tuần để theo dõi và có thể quay trở lại hoạt động thể chất bình thường sau khoảng 1 tháng./.

Minh Đức (t/h)