Xơ hóa cơ Delta là bệnh lý làm suy giảm khả năng vận động của khớp vai, biểu hiện rõ nhất là người bệnh không thể đưa cánh tay áp sát vào ngực ở tư thế bình thường của xương bả vai.

Ảnh minh họa

1. Nguyên nhân gây xơ hóa cơ Delta

Bệnh có thể xuất phát từ bẩm sinh hoặc do mắc phải.

- Xơ hóa cơ Delta thường xảy ra do những thay đổi bất thường trong cơ Delta, chủ yếu liên quan đến việc tiêm thuốc vào khu vực này. Việc tiêm lặp đi lặp lại một số loại thuốc có thể làm tổn thương cơ và gây ra tình trạng xơ hóa. Các loại thuốc này có thể gây độc cho cơ, dẫn đến viêm và thoái hóa tế bào cơ, làm chúng dần bị thay thế bởi các mô xơ.

- Ngoài tác động của thuốc, tổn thương dây thần kinh và mô liên kết quanh cơ Delta cũng góp phần gây xơ hóa. Một số trường hợp xơ hóa cơ Delta xảy ra ở trẻ em hoặc người chưa từng tiêm thuốc, và nguyên nhân cụ thể vẫn chưa được làm rõ. Các yếu tố như sự thiếu hụt enzyme trong quá trình sản xuất collagen hoặc các đột biến gen liên quan đến việc hình thành collagen cũng được xem là lý do có thể gây bệnh.

- Đặc biệt, môi trường sống và điều kiện sinh hoạt đóng vai trò quan trọng hơn so với yếu tố di truyền. Điều này giải thích vì sao trong cùng một gia đình, chỉ có một số người mắc bệnh, dù có cùng tiền sử tiêm thuốc.

2. Triệu chứng nhận biết và chẩn đoán xơ hóa cơ Delta

- Đau nhức kéo dài ở vùng vai và cánh tay: Một trong những triệu chứng đầu tiên để nhận biết xơ hóa cơ Delta là cảm giác đau nhức kéo dài ở vùng vai và cánh tay. Cơn đau có thể bắt đầu nhẹ nhưng tăng dần theo thời gian, gây ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Người bệnh thường cảm thấy khó chịu ngay cả khi nghỉ ngơi, đặc biệt là khi cố gắng nâng cánh tay hoặc thực hiện các động tác đòi hỏi lực.

- Cứng khớp và hạn chế vận động: Xơ hóa cơ Delta thường gây ra tình trạng cứng khớp, khiến việc vận động của khớp vai trở nên khó khăn. Người bệnh có thể gặp trở ngại khi nâng hoặc xoay vai, thậm chí trong những động tác đơn giản như chải tóc hay với lấy đồ vật. Tình trạng này kéo dài sẽ làm giảm khả năng vận động của vai.

- Tê bì và mất cảm giác ở vùng vai: Ngoài đau nhức và cứng khớp, xơ hóa cơ Delta còn có thể gây mất cảm giác hoặc cảm giác tê bì ở khu vực quanh vai. Người bệnh thường mô tả cảm giác giống như kim châm, vai bị “chết lặng”. Đây là dấu hiệu cho thấy hệ thống thần kinh xung quanh cơ Delta đã bị ảnh hưởng, cần được thăm khám và điều trị kịp thời để tránh biến chứng nặng nề. 

3. Hướng điều trị xơ hóa cơ Delta

- Vật lý trị liệu là một phương pháp phổ biến trong điều trị xơ hóa cơ Delta, giúp cải thiện khả năng vận động và tăng cường sức mạnh cơ. Các bài tập được thiết kế riêng biệt để phục hồi chức năng cơ và cải thiện độ dẻo dai của vùng vai và cánh tay. Một số bài tập thường được áp dụng gồm:

+ Xoay và nâng cánh tay: Các động tác xoay vai, nâng cánh tay giúp tăng sự linh hoạt và cải thiện vận động của khớp vai.

+ Xoay ngoài cánh tay: Thực hiện động tác xoay và giữ cánh tay ở vị trí hướng ra ngoài để giảm căng cứng cơ và cải thiện độ linh hoạt.

+ Kết hợp gấp khép và xoay ngoài: Các bài tập kết hợp gập cánh tay, khép vai, xoay ngoài giúp phục hồi khả năng vận động tự nhiên của vai.

+ Vận động ngang vai: Thực hiện các bài tập khép ngang vai để củng cố sức mạnh cơ và hỗ trợ phục hồi chức năng.

+ Bài tập ngồi khép ngang cánh tay: Động tác này cải thiện sự linh hoạt và sức mạnh của cơ vai khi ngồi.

- Để giảm đau và viêm, bác sĩ có thể kê các loại thuốc như thuốc giảm đau và thuốc chống viêm.

- Ngoài các phương pháp trên, châm cứu và liệu pháp nhiệt cũng được áp dụng để hỗ trợ điều trị xơ hóa cơ Delta. Châm cứu giúp giảm đau và kích thích các điểm huyệt trên cơ thể, trong khi liệu pháp nhiệt như sử dụng túi chườm nóng hoặc đèn hồng ngoại có tác dụng tăng cường lưu thông máu, giảm co cứng cơ. Hai phương pháp này thường được kết hợp để tối ưu hóa hiệu quả điều trị, mang lại cảm giác thư giãn cho người bệnh.

- Phẫu thuật là phương pháp điều trị được chỉ định khi xơ hóa cơ Delta đã gây tổn thương nghiêm trọng hoặc teo cơ, đặc biệt ở trẻ trên 5 tuổi. Trước khi tiến hành, bệnh nhân cần được đánh giá kỹ lưỡng về thể trạng để đảm bảo đáp ứng tốt yêu cầu phẫu thuật. Trong quá trình can thiệp, bác sĩ sẽ thực hiện một đường mở nhỏ để tiếp cận các bó cơ Delta. Sau đó, phần cơ bị xơ hóa sẽ được xác định và cắt bỏ. Kết quả là các xương và cơ xung quanh, vốn bị gò cứng bởi tình trạng xơ hóa, sẽ được giải phóng hoàn toàn, giúp phục hồi chức năng vận động. 

CN. Vũ Văn Trình (t/h)